منبع:www.managerial.ir

إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِیمًا ﴿۵۶﴾ ....سوره احزاب

خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود می ‏فرستند اى كسانى كه ایمان آورده‏اید بر او درود فرستید و به فرمانش بخوبى گردن نهید (۵۶)

وقتی این آیه رو می شنویم هممون ناخودآگاه یاد صلوات فرستادن می افتیم  .اما تو همین یه آیه درس های مدیریتی زیادی نهفته .بله درسهای مدیرتی .


1-خدا می گه من به رسول(صل الله علیه و آله وسلم)  صلوات می فرستم و بعد می گه ای کسانی که ایمان آورده اید بر او صلوات بفرستید.یعنی آقای مدیری که دستور می دی اول خودت.

2- فرشتگان که در عرش الهی هستند هم صلوات می فرستند .یعنی آقای مدیر اطرافیانت هم باید به قانون و دستوری که داده شده عمل کنند.

3-یصلون علی النبی ....یصلون فعل مضارعه یعنی دایم و مستمر بر رسول صلوات می فرستند ...یعنی آقای مدیر دستوری نتیجه بخشه و تاثیر گذاره که بصورت مستمر انجام بشه .

4-خداوند با لفظ یا اهل الذین امنوا افراد رو خطاب کرده نه با یا ایها الناس و ...یعنی آقای مدیر وقتی می خوای دستوری بدی حواست باشه ارث پدرت رو طلب نمی کنی ...با الفاظ محترمانه با مردم صحبت کن.

5-صلو علیه و سلموا تسلیما ....درود بفرستید و تسلیم او باشید ....این قسمت آیه مربوط به افرادیه که با مدیر کار می کنن می شه .یعنی  با زبان قربان صدقه مدیر رفتن  لازم نیست ...تسلیم او باش .

چكیده

بقیه در ادامه مطلب 

مقدمه:

موضوع «مدیریت از نگاه امام علی (علیه السلام)» دارای ابعاد گوناگون بحثی است که بررسی تفصیلی آن در یک مقال امکان‌پذیر نیست و تنها می‌توان به بیان دو بعد آن به گون? خلاصه و فهرست‌وار بسنده نمود:

الف. شرایطی که باید مدیران در جامع? اسلامی دارا باشند.

ب. وظایفی که آنان باید در حوز? اداری رعایت کنند.

پیش از بیان آنها مناسب است نکته‌ای را بیان کنیم:

تردیدی نیست در این که تحوّلات عمیقی در ابعاد گوناگون و مختلف زندگی جهانیان در دنیای معاصر به وقوع پیوسته که چهر? سازمان‌ها و نهادها را دگرگون کرده است. من بر این باورم بخش مهمی از آنها مرهون توسع? دانش و درک مدیریت درست و ادار? امور است.

مدیریت به عنوان دانش نوین و در حال رشد، بستری را برای تنوع افکار و ایده‌ها فراهم ساخته است و به فراخور مقتضیات زمان و شرایط متحول آن، متحول گشته و همگام با آن، تئوریها و دیدگاههای جدیدی ارائه شده‌اند. به همین دلیل می‌توان مدعی شد پیشرفتهای فراصنعتی، برآیند تحوّلات اندیشه‌های نوین علمی و مدیریتی همگام با تحولات زمان و رویدادهای آن است. پس باید سعی شود به مدیریت در هم? ابعاد زندگی مادی و معنوی کلیّت بخشید و بویژه در قلمرو فرهنگ آن را از پویایی لازم برخوردار کرد؛ زیرا نیاز به مدیریت پیشرفته در حوزه‌های فرهنگی و ارزشی بسیار محسوس و حیاتی است، به گونه‌‌ای که با اهمال در آن، حوزه‌های یاد شده دستخوش نابسامانی و انحطاط خواهد شد. بنابراین باید شیوه‌های مدیریت و عامل‌های پیشرفته شناسایی و تجربه شود تا بتوانیم با به کارگیری آنها در حوز? اداری، سیستمی مترقی داشته باشیم.

بر اهل نظر روشن است پدیده‌های از هر گونه‌ای که باشند اگر چه در بستر زمان ثابتند و با تحول زمان و شرایط آن تحول نمی‌پذیرند، ولی شیوه‌های آنها دارای این ویژگی نیستند؛ زیرا با تحول زمان و شرایط آن تحول می‌پذیرند.

پدید? مدیریت یکی از آنهاست. پس باید شیوه‌ای از آن را برگزید که نوین و پویا و هماهنگ با شرایط جامعه و در روند سریع و تکاملی کارها دارای نقش باشد. باید مدیر در هر حوزه و نهادی که قرار دارد، چه عملی، فرهنگی، اقتصادی و چه اجتماعی، دربار? هدایت و بهینه‌سازی و سامان بخشیدن و سیر تکاملی آن بر اساس تحولات زمان و مظاهر نویسن که در حوزه مسؤولیت او رخ می‌دهد احساس مسؤولیت کند و توان خویش را به کار گیرد و با ارائ? برنامه‌های سازنده به اهداف آن، پیشرفت و تکامل بخشد.

با کمال ت.سف امروزه می‌بینیم ذهنیت غلط و کار نادرستی در فرهنگ اداری و مدیریتی رواج یافته و اداره، نوعی ساختمان‌های عریض و طویل، تعاونی‌های گوناگون با میز و صندلی‌های رنگارنگ و ضوابط خشک و بی‌معنا و سدّی در برابر روند صحیح و سریع کارها تلقّی شده، و علاوه بر این، مدیریت در برخی از موارد، به نوعی خودرأیی و استبداد تبدیل شده است.

حال به بحث دربار? «شرایط مدیر در جامع? اسلامی» می‌پردازیم و فهرست‌وار آنچه از کلمات و سخنان حضرت امام علی علیه السلام در این باره استفاده کرده‌ایم، بیان می‌کنیم.

الف . شرایط مدیریت

شرایطی که باید مدیر در جامع? اسلامی دارا باشد، عبارتند از:

۱ـ کاردانی، توانمندی و آگاهی کامل از برنامه‌ها، تا آن‌جا که بتواند نقیصه‌های آنها را دریابد و آنها را بر طرف کند.

۲ـ آگاهی از روش‌هایی که بتواند او را برای رسیدن به اهداف اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی در کوتاه‌ترین زمان و بهتر‌ین شرایط یاری بخشد.

۳ـ توانایی بر شناخت عواملی که راه را برای رسیدن به اهداف نزدیک می‌کند و موانعی که آن را طولانی می‌سازد و چاره‌جویی عاجلی را می‌طلبد.

۴ـ تعهّد: تعهّد به معنای پایبندی نسبت به اهداف و آرمان‌های نظام جامعه و تشکیلات است. وقتی بین اهداف نظام و آرمان‌های خویش سازگاری و هماهنگی یافت، دلسوزانه تمام توان خود را به کار گیرد و تلاش بیشتری را برای تحقق اهداف نظام اعمال نماید.

۵ـ دارای تقوا و پرهیزکاری باشد تا بتواند در گستر? مدیریت خود الگوی رفتاری شایسته‌ای باشد.

۶ـ مشاوره با افرادی که می‌توانند در اجرای برنامه‌ها به گون? شایسته به او یاری شؤون زندگی در مبانی اسلامی تأکید شده است و در آنها آمده: «مَنْ ش?اوَرَ الرِّجالَ ش?ارَکَه?ا فی عُقولِها»؛ هر کسی با دیگران مشورت کند با ایشان در عقلشان شریک شده است و امامان علیهم السلام در زندگی خود با دیگران مشورت می‌کردند.

امیر مؤمنان علی علیه السلام فرمود: «خ?اطَرَ بِنًَفْسِهِ مَن اِستَغْنی? برأیه.»

کسی که خود را بی‌نیاز ببیند خویش را در معرض خطر ونابودی قرار داده است.

امام صادق علیه السلام فرمود: «لن یهلک امرؤ عن مشورة.»

بر اساس مشورت هرگز کسی هلاک نشده است.

و فرمود: «… وشاور فی امرک الذین یخشون الله عزوجل.»

در کار خویش با کسانی مشورت کنید که از خدا می‌ترسند.

و فرمود: با عاقل ناصحی که دارای دین و ورع است مشورت کنید؛ زیرا در آن رشد و برکت است.

حضرت امیر علیه السلام فرمود: «لا غنی کالعقل و لافقر کالجهل و لا میراث کالادب و لاظهیر کالمشاوره.»

ثروت و غنایی ماننند عقل و نادانی‌ای مانند فقر و میراثی مانند ادب و پشتیبانی مانند مشورت نیست.

۷ـ حسن اداره به این که نه سخت‌گیر باشد و نه آسان‌گیر.

۸ـ توجه و ارزش‌گذاری نسبت بهتلاش همکاران و بررسی کامل پیشنهادها.

۹ـ رعایت امکانات ظرفیتها و واقعیتهای موجود و اجرای برنامه‌ها بر طبق آنها.

باید دانست اگر مدیری دارای این شرایط و ویژگیها نباشد هر اقدامی انجام دهد اثر معکوس خواهد داشت. چه بسا ضررها و مفسده‌های کارهایی که از روی علم و مطالعه و برنام? معقول انجام نشود بیشتر از منافع و فائده‌های آن باشد. رسول خدا در این زمینه فرمود: «مَن عَمِلَ عَلی? غِیْرِ عِلْمٍ ک?انَ م?ا یُفسِدُهُ اَکْثَرْ مِمّ?ا یُصْلِح.»

هر کسی کاری را بدون آگاهی انجام دهد بیشتر از آنچه آن را اصلاح کند آن را خراب و فاسد می‌کند.

امام صادق علیه السلام فرمود: «الع?امِلُ عَلی? غیر بصیرة، کالسائر علی غیر الطریق، ولا یزیده سرعة السیر من الطَّریقِ اِلّا بُعداً.»

کسی که کار را از روی شناخت انجام نمی‌دهد، مانند رونده‌ای است که در مسیر اصلی حرکت نمی‌کند. هر قدر به سرعت و تلاش خود بیفزاید او را از هدف اصلی دورتر می‌سازد.

در علم مدیریت نظریه‌ها و مکتب‌های مختلفی وجود دارد که بهترین آنها مدیریت اقتضائی است، زیرا بر این واقعیت تأکید دارد که آنچه مدیر در عمل انجام می‌دهد، وابسته به مجموعه شرایط موجود است.

۱۰ـ داشتن شجاعت کافی در فرمان یا انجام کاری که به مصلحت جامعه است و نیز توان مقاومت در برابر اعتراض‌های افراد ناآگاه.

۱۱ـ داشتن آگاهی از شرایط و رویدادهای زمان، مکان، عرف و احوال آدمیان؛ زیرا در بستر زمان ویژگیهای آنها تحوّل‌پذیرند؛ از این‌رو، دستورات مدیران یا انجام کارهایشان در بُعد کمّی و کیفی نیز باید تحوّل بپذیرند.

ب. وظایف مدیریت

حال به بیان وظایفی که مدیر باید رعایت کند، می‌پردازیم.

وظایف یاف شده عبارتند از:

۱ـ مدارا و خشرویی با مردم، تا بتوانند آزادانه مشکلات خودشان را به او گزارش دهند و در پیشامدها بی‌تفاوت نباشند. این مهم، نقش بسزایی در گرویدن مردم به وی و ارتباط بین آنان و او دارد. در مبانی اسلام بر رعایت این وظیفه بسیار تکیه شده و پیشوایان اسلامی به آن بسیار اهمیّت داده‌اند.

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: هیچ حلم و بردباری نزد خدا محبوبتر از بردباری حاکم نیست و هیچ نادانی نزد خدا مبغوضتر از نادانی و نابردباری حاکم نیست.

خود رسول خدا صلی الله علیه و آله مدارای با مردم را بیش از حد رعایت می‌کرد و آن را در بیانی از حیث اهمیّت، مساوی با اهمیّت تبلیغ رسالت قرار داد و فرمود: «امرتُ بِمُداراة النّ?اس کَم?ا اُمرتُ بِتَبلیغ الرِّسالَة.»

من همان‌گونه که به ابلاغ رسالت مأمور شدم به مدارای با مردم نیز مأمور شده‌ام.

از این‌رو، وی با مردم با ملایمت رفتار می‌کرد و بارها می‌فرمود: با تود? مردم به نیکی رفتار نمایید؛ زیرا آنان در گرو کارهای شمایند.

و فرمود: آیا به شما خبر دهم که کدامتان به من بیشتر شباهت دارید؟ گفتند: بلی. فرمود: کسی که خُلقش نیکوتر و برخوردش با مردم ملایمتر و علاقه‌اش به برادران دینی بیشتر و غضب خود را پیش از همه فرونشان‌تر و عدل و انصاف را بیش از دیگران رعایت نماید و دارای عفو و گذشت باشد.

امیرالمؤمنین در منشور مدیریت جوامع به مالک اشتر نخعی فرمود:

«نسبت به زیردستانت در دولت، حسّ ترحمت به وجود آر و با آنان دوستی و مهربانی کن و بر آنها مانند درندگانت خونخوار و زیانگر نباشد.

و فرمود: از بخشودگی و بازخواست نکردن (برخی از لغزشها را) به ایشان اعطا کن، همان گونه که خود دوست داری….

و نیز در هنگام گماردن وی به حکومت مصر فرمود: هیچ گاه مگو من چیرگی دارم و فرمان می‌دهم و باید مردم اطاعت کنند؛ زیرا این کار تباهی دل و سستی دین است و دگرگونی و سقوط حکومت را نزدیک می‌سازد.

و نیز جز اینها از سخنان پیشوایان که مدیریت مطلوب را بخوبی نشان می‌دهد.

۲ـ سعی و کوشش در هماهنگ کردن رفتار و امور زندگی خود با زندگی عادی مردم.

حضرت فرمود: «ان الله جعلنی اماما لخلقه ففرض علی التقدیر فی نفسی و مطعمی و مشربی و ملبسی الناس کی یقتدی الفقیر بفقری و لا یطغی الغنی بغناه.»

خدا مرا پیشوا قرار داد و بر من واجب نموده است که در رفتار و خوراک و پوشاکم مثل یکی از افراد مردم عادی رفتار کنم، تا آنت که فقیر به فقر من اقتدا کند و ناراحت نباشد، و غنی به واسط? غنا و بی‌نیازی طغیان نکند.

داشتن روح استکبار و ظلم ستیزی

۳ـ داشتن روح استکبار ستیزی و نیز روح ظلم و ستم‌ستیزی؛ زیرا استکبارگری و ستم‌پیشگی پیامدهای بدی دارد. حضرت امیر علیه السلام فرمود: «الظلم یزل القدم و یسلب النعم ویهلک الامم.»

ستم گامها را می‌لغزاند و نعمت‌ها را از (آدمیان) سلب می‌کند و امتها را بر می‌اندازد.

و فرمود: «ایّاک والظلم فمن ظلم کرهت ایامه.»

از ظلم و ستم بپرهیزید. اگر کسی ظلم کند خوشی برایش در زندگی نخواهد بود.

خودداری از مردم آزاری

۴ـ خودداری از مردم آزاری و تجاوز به حقوق آنها، اگر چه به کمترین چیز باشد.

پرهیز از شتابزدگی

۵ـ پرهیز از شتاب در کارها؛ زیرا شتابزدگی در آنها سبب خطر شده و جامعه را در معرض تشویها و فتنه‌ها قرار می‌دهد.

چکیده: مدیریت به صورت کلی از دشوارترین و در عین حال از ظریف ترین کارهای انسانی است که برای خود ویژگی

هایی دارد. چه بسا فقدان یکی از این خصوصیات ، مایه رکود کار و نابسامانی اوضاع قلمرو مدیریت می شود. افراد

ناوارد، مدیریت را کاری ساده تلقی می کنند و تصور می کنند تنها داشتن مدرک مدیریت برای مصدر کار شدن کافی

است و در چشم انداز این گروه ، مدیران لایق بر سر هر کوی و برزن ، به فراوانی پیدا می شوند. در صورتی که از نظر

کارشناسان مسائل مدیریت ، واقعیت به گونه ای دیگر است. مدیر شایسته و کارساز کمتر از آن است که تصور می

شود و راز آن این است که بخشی از ویژگی های مدیریت ، موهبتی است که باید آفرینش در نهاد انسان به ودیعت

بگذارد و هرگز با آموزش و دوره دیدن و درس خواندن ، قابل تحصیل نیست. ما در مجموعه یادداشت هایی درباره

شرایط عمومی مدیریت سخن می گوییم و از شرایط مدیریت های صنفی چون مدیریت بیمارستان ، مدیریت ارتش ،

سخن به میان نمی آوریم و تا آنجا که امکان دارد به گزیده گویی می پردازیم و اعتراف می کنیم که در این نوشتار

بخشی از شرایط لازم را متذکر شده ایم.